Sunsetter

Kerim Sabuncuoğlu ile "Suyun altı : Bambaşka bir Dünya"

Dünya Sualtı Konfederasyonu - CMAS’ın Su Altı Görüntüleme Komisyon Başkanı seçildiniz, bunun önemini bize açıklar mısınız?

CMAS (Dünya Su Altı Sporları Konfederasyonu) dünya üzerindeki su altı aktivitelerini regüle eder. Nasıl FIFA/UEFA dünya futboluna yön veriyorsa CMAS da dünya su altına yön verir. CMAS’ın kurucusu benim jenerasyonumun siyah beyaz TV’lerde nefessiz izlediği Jacques Cousteau. Önceleri aletli dalış ve zıpkınla balık avlama gibi branşlar ile ilgilenen CMAS artık bünyesinde serbest dalış, zıpkınla balık avlama, aletli dalış, su altı ragbisi, su altı hokeyi, paletli yüzme ve benim başkanı olduğum su altı görüntüleme gibi branşları barındırıyor. Su altı görüntüleme komisyonu kendi camiasının en önemli organizasyonu olan Dünya Şampiyonalarını organize eder. Dünyada yapılan bütün su altı görüntüleme yarışmalarının hem kurallarını koyar hem de kontrolünü sağlar. Kısacası dünyada yapılan neredeyse bütün su altı fotoğraf ve video yarışmalarının en tepesidir. Ben, bu komisyonun başkanlığına seçilen ilk Türk’üm.

Hobi olarak başladığınız tutkunuz modern sanat çalışmalarına evrildi. Bu sizin planlayıp çizdiğiniz bir yol muydu ya da biraz kendiliğinden mi gelişti?

5 yaşında dudakları morarana kadar denizden çıkmayı bilmeyen, vücudunun zangır zangır titremesini engelleyemeyen sarışın cılız bir çocuk düşünün, işte o çocuk benim. Uzunca bir zaman hem balık tutmak hem de zıpkınla balık avlamak yaz aylarının en büyük eğlencesiydi. Daha sonraları hayatıma windsurf girdi ve üniversite bitene kadar yaz aylarında her fırsatta windsurf yapar oldum. Kısacası küçük yaşımdan beri hep denizle iç içeyim. Özellikle denizin altını hep çok merak etim ve bu merakımı yurtdışından gelen belgeselleri izleyerek giderdim. Balık davranışlarını, türlerini öncelikle bu belgesellerden öğrendim. Fotoğrafa gelince; elime bir kalem ve boş bir sayfa verin çöpten adam bile çizemem. En azından hayal ettiğim, istediğim gibi olmaz. Üniversite yıllarında fotoğraf çekebildiğimi anladığımda boş kağıt ve kalemden kurtulduğumu, istediğim fotoğrafı çekerek bu konudaki eksikliğimi giderebildiğimi anladım. Fotoğraf aslında gözün eğitilmesi ile başlıyor; çok sayıda fotoğraf çekmek, her kare üzerinde düşünmek ve o kareyi kusursuz bir hale getirene kadar çok çalışmak lazım. Bunun internetin olmadığı, dijital fotoğrafın hayatımıza girmediği senelerde ne kadar farklı yapıldığını bilenler bilmeyenlere anlatsın! Su ile hep haşır neşir olmama rağmen ilk scuba dalışımı (yani su altında soluma cihazları tüp, ceket, regülatör gibi ekipmanla) 2000’li senelerde yaptım. Suyun altına, denize ve dalışa aşina olmam suyun altında o kadar malzeme ile bile çok rahat hareket etmemi sağlıyordu. Su altını bir de bu şekilde görünce kafamda bir ampul yandı. Karada çektiğim fotoğrafları denizin altında da çekmeliydim, aşağıyı hiç bil - meyen insanlara o eşsiz güzelliği göstermeliydim. Sonrası profesyonel makinemi suyun altına indirebileceğim bir kılıfı almamla devam etti. Sistemi kurdum, çalışmaya başladım ve ilk girdiğim yarışmadan bir ödül ile eve döndüm. İşte bu nokta su altı fotoğrafı hobimin kontrolden çıkması noktası. Her girdiğim yarışmadan mutlaka bir ödül aldım, 2 kere üst üste Türkiye Şampiyonu oldum, şimdi başkanı olduğum CMAS Dünya Su Altı Görüntüleme Şampiyonasında bir dünya ikinciliğim, bir de Avrupa birinciliğim var. Kısacası kontrolden çıkan hobim sayesinde kendimi en iyi hissettiğim yere yani denize çok yakınım ve önümüzdeki kuşaklara heyecan duya - rak katılacakları yarışmaları oluşturuyorum.

Fotoğraflarınızı çekerken önceden bir tema belirliyor musunuz yoksa daha spontane olarak karşılaştığınız anı kaçırmamaya mı çalışıyorsunuz?

Dalış bildiğiniz gibi sizi farklı bir ortama sokuyor. Suyun altında her şey her an değişkendir; dalgalar, akıntılar, ışık ve hiç yorulmadan hareket eden su altı canlıları. Bu sebeple aslında önceden bir planlama yapsanız bile bu planlar suyun altında değişecektir. Ayrıca dalarken lenslerinizi değiştireme - yeceğiniz için o dalışa geniş açı bir lens ile giriyorsanız o dalışta sadece geniş açı fotoğraf çekebilirsiniz. Sonuç olarak çektiğim fotoğrafların neredeyse hepsi spontane çekilmiştir. Bu sebeple her dalıştan önce ‘Fotoğrafçı şansım benimle olsun’ diye kendi kendime mırıldanırım.

Fotoğraflarınızdan oluşan kitaplarınızı bize anlatır mısınız?

Biz 9 arkadaş son 10 yıldır her sene daha önce gitmediğimiz bir dalış noktasına gidip dalıyo - ruz. Hepimizin ortak noktası suyun altına aşık olmamız. Ekibin tamamı Türkiye’nin tanınmış iş adamları ama bu müthiş hobinin peşinde hepsi su altında fotoğraf çekmeyi öğrendi. Bu sayede oluşan fotoğraflardan her yıl sonu Sometimes adında bir kitap çıkartıp sevdiklerimize hediye ediyoruz. Bir konunun altını çizmek istiyorum. Dünyadaki iklim değişikliklerinden denizler de çok etkileniyor. Örneğin Palau’da dalıp fotoğraflarını çektiğimiz “Jelly Fish Lake”deki altın denizanası kolonisi denizlerin ısınmasından dolayı yok olmuş vaziyette. Yani bizler bu kitapları yaparak aslında geleceğe günün bir belgesini bırakıyoruz, farkında olmadan belgesel yapımcısı olduk!

Deniz ve deniz canlılarıyla böylesine iç içe olmak beslenmenizde değişikliğe yol açtı mı?

Evet oldu. Orfoz, lagos gibi ergenleşip üreyebilmek için yıllarca bekleyen kıymetli balıkları artık tüketmiyorum. Ama sadece sevgimden ve türe duyduğum hayranlıktan ahtapot yemeyi bıraktım. Jacques Cousteau “Ahtapotun evinizdeki köpekten daha akıllı olduğunu bilseydiniz yer miydiniz?” diye soruyor. Ahtapot çok akıllı bir hayvan; öğrenme becerisi, taklit etme becerisi var. Hele hele yuvasının başına oturup onunla biraz zaman geçirirseniz kafasını sevdirtir ve ona aşık olursunuz. Ahtapot yemeyin! Gordon Ramsay yıllar önce Çin’de gizlice mutfağına girdiği bir restoranda pişirilen köpekbalığı yüzgeci için şöyle diyor “Ayakkabımı da bu kadar sos ile pişirsem o da lezzetli olabilir”. Her yıl milyonlarcasını öldürdüğümüz, denizlerin dengesini sağlayan en önemli oyuncuyu yani köpekbalığını sadece kanadından çorba yapmak için avladığımızı hiç unutmayın. Köpekbalıkları hâlâ canlıyken yüzgeçleri kesiliyor ve tekrar denize atılıyor. Canlı kalmak için devamlı yüzmek zorunda olan balık denizin dibinde boğularak ölüyor. Köpekbalığının yok olması kalamar gibi agresif türlerin diğer canlıların yumurtalarını yok etmesi ile sonuçlanıyor. Köpekbalığı da yemeyin!

Denizle böylesine iç içe olmak size neleri öğretti?

Öncelikle dinginlik ve huzur. Suyun altında muhteşem bir mavi sonsuzluktasınız ve uçmaya en yakın hissi yaşıyorsunuz. Dalış yapmak için birçok yer gezip gördüğünüz için, yurtdışından 3 tane de favori mekanınız listesi alalım... Ve tabii Türkiye’den de favori adresleriniz varsa öğrenmek isteriz... Dünya’da daldığım yerlerden en çok Raja Ampat (Endonezya’yı) beğenmiştim. 4 metre büyüklüğünde mantalar yanınızda dans ederken 1 cm büyüklüğünde pigme deniz atları mercanların arasında saklambaç oynuyorlar. Galapagos inanılmaz bir yer. Darwin ve evrim dediğimizde ilk akla gelen yer Galapagos adaları. Bir ada topluluğu düşünün üzerinde yaşayan kertenkeleler dört ayrı şekilde evrilmiş. Kimi ağaçta yaşıyor kimi suyun altına dalıp yosunlar ile besleniyor. Küba’da yer alan Los Jardines de la Reina (Kraliçenin Bahçesi) denilen dalış noktasını Fidel Castro yıllar evvel ticari balıkçılığa kapatmış. On yıllar içerisinde balık nüfusu inanılmaz bir şekilde artmış. Açıkçası Küba’da dalış yapana kadar ben köpekbalığı fotoğrafı çektiğimi zannediyormuşum. Üzerinize gelen Karayip köpekbalıkları size yarım metre kala manevra yaparak uzaklaşıyor; gerçekten harika bir duygu. Türkiye’de orfoz avı yasağı harika sonuçlar vermeye başladı. Tür tekrar çoğalıyor. En iyi dalış ise haliyle Kaş ve Bodrum. 

KERIM SABUNCUOĞLU’NUN SU ALTI TARIHÇESI

*2000 yılından beri tüplü dalış yapıyor, su altı fotoğrafı çekiyor.

*2011 ve 2012 yılları Su Altı Fotoğrafı Türkiye Şampiyonu.

*2011 Dünya Su Altı Görüntüleme Şampiyonası'nda Gümüş Madalya aldı.

*2013 Avrupa Su Altı Görüntüleme Şampiyonası'nda Altın Madalya kazandı.

*2015 yılından beri TSSF Görüntüleme Kurulu Üyesi.

*2017 yılından beri CMAS (Dünya Su Altı Federasyonu) Görüntüleme Kurulu Dünya Başkanı.

* Eserleri pek çok sergide sergilendi. l 5 adet su altı ile ilgili ortak kitabı var